երբ հայատառ դոմենները նոր էին, ինձ մօտ անվստահութիւն կար դրանցով աշխատող կայքերի հանդէպ։

պատճառներից մէկը էն էր, որ մի շարք ծրագրեր, ծառայութիւններ, կապի միջոցներ չէն սպասարկում հայերէն տառերը, ուր մնաց դոմենները։

երկրորդ պատճառը էր էր, որ վախենում էի որ մարդիկ չկարողանան մտնել էդ կայքեր, զի նոյնիսկ հայատառ ստեղնաշար չունեն հասցէն հաւաքելու համար։

երրորդ պատճառը դրանց ժամանակավրեպ լինել էր։ զի եթե հայերը քիչ են, հայատառ գրողները աւելի քիչ, իսկ այլ ազգի մարդիկ առհասարակ չեն մտնելու, ապա դժուար կայքը կամ ծառայութիւնը երկար կեանք ունենայ։

էդ խնդիրների մի մասը արդէն լուծուած են, զի մենք բոլորս աշխատել ենք էդ ուղղութեամբ։ ես ինքս դոմենների ոլորտում աշխատելով առընչուել եմ դրանց հետ եւ հետեւողական աշխատել որ լուծուեն։

ամնիկը՝ հայատառ դոմենը սպասարկող ընկերութիւնը, նոյնպէս լիքը ջանք ա դնում որ էդ խնդիրները լուծուն։ կարծեմ վերջերս էլ աշխատում էին հայատառ էլ. հասցեների համատեղելիութեան ուղղութեամբ։

նաեւ իմ վստահութիւնը աճեց, թութ.հայ-ից օգտուելու ընթացքում, զի համոզուեցի որ շատ օգտատեր պէտք չի դրա լինելիութեան համար։

սա պատմում եմ, զի մտածում եմ միգուցէ ձեզ մօտ էլ կայ էդ անվստահութիւնը։ բայց իմացէք, որ անկախ նրանից ինչքան մարդ ա օգտուում անքուն.հայ-ից մէկ ա ես պահելու եմ էս հանգոյցը, ինչքան էլ եկամուտ չբերի name.am-ը տրամադրելու ա էդ դոմնենրը իսկ ամնիկը սպասարկելու ա։ եթե աւելի մանրանամ պէտա ա ասեմ նաեւ, որ ինչքան էլ հայատառ գրող չլինի մէկ ա հայերէնը մնալու ա ու մենք ամեն ինչ անելու ենք որ բոլոր հարթակներում դա աշխատի։

#հայերէն #հայատառ թութ #մաստոդոն #դոմեն #տիրոյթ #անքուն #ցանց #համայնք #վստահութիւն #անվստահութիւն

threads-ը ու tumbler-ը որ փորձում են հաղորդակարգ բացել mastodon-ի հետ երկու պատճառ ունի։

մէկը էն, որ թուիթերը անսպասելի փոփոխութիւններ ա անում ու ջղայնացնում ա իր օգտատերերին։ դրանք էլ որպէս այլընտրանք մաստոդոն են գալիս։

ինչը անթոյլատրելի ա կորպորացիաների համար։ ո՞նց կը լինի ձեռքից բաց թողնեն էդքան մարդու։ էդ մարդիկ պոտենցիալ գովազդ նայող են, որից էլ գոյանում ա իրանց եկամուտը։

ու հիմա ինստագրամի նպատակը ծուղակ սարքելն ա, որ բոլորը հաւատան ու գնան իր մօտ։ սկզբում հաղորդակարգ ա բացում, բայց յետոյ արհեստական խնդիրներ ա առաջացնելու։ ասելու ա՝ - մենք զարգանում ենք, նոր սիրուն բաներ ենք աւելացնում իսկ մաստոդոնը հին ա ու սահմանափակ։ ու նորից փակելու են հաղորդակարգը։ ամէն ինչ անելու են որ մարդկանց իրենց մօտ տանեն։

երկրորդ պատճառը էն ա, որ մաստոդոնը իրօք մեծացել ա, ու էնքան շատ, որ հզոր մրցակիցներ ունի։

ես յիշում եմ, երբ թուիթրը արգելափակում էր գրառումների մէջ եղած յղումները, որ մաստոդոն էին տանում։ իսկ հիմա բոլորը իրենց կայքերում ու բլոգներում խօսում են մաստոդոնի մասին։ էս մեծ յաղթանակ ա, որը էլ չեն կարող մեզնից վերցնել, զի կոդը բաց ա իսկ հանգոյցները՝ ապակենտրոն։

մենակ թե մնում ա որ մարդիկ չընկեն ինստագրամի ծուղակը ու ոչ թե ինստագրամում գրանցուեն մեզ հետեւելու համար, այլ հակառակը։

#ծուղակ #ինստագրամ #կորպորացիա #մաստոդոն #յաղթանակ #հաղորդակարգ #համայնք #դաշնեզերք #ապակենտրոն

ի տարբերութիւն թուիթերի, ինստագրամի եւ այլ կորպորատիւ ծրագրերի, մաստոդոնը մշակում ու աշխատացնում են սովորական մարդիկ իրանց ունեցած ռեսուրսներով։

դրա համար երբեմն առաջանում են խնդիրներ ու բարդացնում օգտուելը։

բայց միեւնոյն ժամանակ էստեղ ցանկացած մարդ նշանակալի դեր ու հնարաւորութիւն ունի ինչ որ բան փոխելու կամ լաւացնելու։

սա մաստոդոնի ելակոդն ա՝ https://github.com/mastodon

ցանկացած ծրագրաւորող կարայ փոփոխութիւն առաջարկի։ իսկ ծրագրաւորումից հեռու մարդիկ կարան issue բացեն, նկարագրհն թե ինչ խնդիր ունեն, որ ծրագրաւորողնեը ֆիքսեն։

էս տարիների ընթացքում ես լիքը խնդիրներ եմ գտել ու խնրել որ լուծեն։ օրինակ դրա շնորհիւ լինում ա գրառման մէջ նշել մարդուն հայատառ։

բացի էդ մենք միասին թարգմանել ենք վեբ ինտերֆէյսը հայերէն։

իսկ քննարկումների բաժնում հնարաւորութիւն կայ քննարկելու ծրագրի ապագան ու գաղափարական որոշումներ կայացնել։ օրինակ գրառումը խմբագրելու հնարաւորութիւն աւելացնելը, ինչին երկար ժամանակ չէին համաձայնւում մարդիկ։

#մաստոդոն #ժողովրդավարութիւն #համայնք #ֆեդերացիա

ինստագրամով ընկերոջս ուղարկում եմ անքուն.հայ-ի punycode հասցէն, որ մոբայլ յաւելուածով կարողանայ մտնել։ փորձում ա չի կարողանում։

յետոյ ես եմ ստուգում ուղարկածս հասէն ու ջոկում եմ որ իրօք չի աշխատում։

չգիտեմ ինչ տրամաբանութեամբ ինստագրամը փոխել ա իմ գրածը։

ես ուղարկել եմ՝

xn--y9a6bah4ck.xn--y9a3aq

ինստագրամը ցոյց ա տուել՝

xn—y9a6bah4ck.xn—y9a3aq

եթե ուշադիր նայէք երկու կարճ գծիկը փոխել ա մէկ երկարով։

ես գիտէի որ ֆէյսբուքենք սրիկայ են, բայց չգիտէի որ էնքան, որ արդէն մարդկանց նամակներն եմ խմբագրում։

ասենք ո՞վ իրաւունք ունի փոխելու իմ նամակը, ով գիտի ինչ ա նշանակում իմ համար էդ գծիկները։ աբսուրդ ա։ վաղը էմոջինը ու կետադրութիւնը կփոխեն, միւս օրը կոնտեքստը։

ու մարդիկ ասելու են՝ «ես դէմ չեմ, իմ օգտին են անում։ փոխում են որ ճիշտ լինի կէտադրութիւն, միտքը, սմայլիկը» ու տէնց։

#ֆէյսբուք #ինստագրամ #մաստոդոն #դաշնեզերք #նամակ #անքուն

որ մարդկանց առաջարկում ենք մաստոդոն գալ, հրաւիրում ենք մեր հանգոյցներ առաջին բանը որ հարցնում են՝ ինչի պէտք ա ձեզ վստահենք։

երեւի շատ ենք գրել ու ասել էդ մասին տարբեր կարծիքներ, բայց հիմա չեմ գտնի ու դրա համար ուզում եմ նորից ասել։

նախ եթե ընտրութիւնը տեղական հանգոյցի ու ամերիկեան կորպորացիայի մէջ ա, ապա ինձ համար զարմանալի ա թե ոնց կարելի ա ամերիկեան կորպորացիային աւելի շատ վստահել։ եթե դու խնդիր ունենաս ցանցի հետ, դու ոչ մի լծակ չունես խնդիրդ լուծելու ֆէյսբուքի համ թուիթերի հետ։ իրանք աստուած են։ նոյնիսկ եթե ինչ որ լծակ ունես, իրանց տրամադրած գործիքներն են, ոչ թե աւելի անկախ բան։ դատարան դիմելն էլ անիմաստ ա, զի նախ շատ թանկ ա յետոյ էլ պարզ չի ոնց ես հայաստանից թուիթերին դատի տալու։ ես չեմ պատկերացնում։ ու ոնց ես յաղթելու դատը։

իսկ տեղական հանգոյցները, առաջին հերթին հիմնուած են բաց ծրագրակազմի վրայ։ էդ նշանակում ա, որ կարաս կոդը նայել, նաեւ կարող ես ինքդ հոսթ անել։ բաց էդ էստեղ չկայ անձնական նամակի գաղափար, ինչը արդէն քչացնում ա ռիսկերը։ ի հարկէ կարող ես գրառման տեսանելիութիւնը սահմանափակել, բայց դա նոյնը չի ինչ չաթով գրելը, զի չի ապահովում գաղտնագրում։ ուղղակի սահմանփակում ա տեսանելիութիւնը։

բայց ես հիմա ուզում եմ հակառակը ասել։ իրականում մեզ՝ ադմիններիս, համար ա վստահութեան ու անվտանգութեան հարց ամէն նոր օգտատիրոջ գրանցումը։ հայաստանում գործող սոց. ցանցերը պարտաւոր են ենթարկուել հհ օրէնքներին, ինչը պատասխանատւութիւն ա դնում մեր ուսերին։ օրինակ եթե օրէնք ա դուրս գալիս, որ աժ պատգամաւորներին հայհոյել չի կարելի, ինչքան էլ մենք դեմ լինենք էդ օրենքին, մէկ ա պարտաւոր ենք պահել։ զի չենք ուզում դատարան գնալ, կամ որ ոստիկանները գան ու առգրաւեն սերուերները ու անջատուի ոչ միայն հանգոյցը այլ նաեւ լիքը ուրիշ բան որ աշխատում ա։

#հանգոյց #մաստոդոն #օրէնք #վստահութիւն #անվտանգութիւն #թուիթեր #պատասխանատուութիւն

նկատել եմ որ թթում գրանցուելուց յետոյ մի հատ էլ անքուն-ում են գրանցւում նոյն մարդիկ։

- եթե դա անում էք պահուստային հաշիւ ունենալու համար օկ ա, բայց եթե մտածում են թթից չէք կարող տեսնել ու հետեւել անքունի մարդկանց, ասեմ որ կարող էք։ մաստոդոնի կայֆը դրանում ա։

#անքուն #թութ #մաստոդոն

մարդի՜կ, մոբայլ յաւելուածով մտնելիս, հանգոյցի անունը յաճախ չի լինում հայատառ գրել, դրա սէնց փորձէք՝

xn--y9a6bah4ck.xn--y9a3aq

#հանգոյց #մաստոդոն #անքուն

#մաստոդոն #սերուեր #կարգաւորում

մաստոդոնը սերեւերիս վրայ տեղադրած միակ ծրագիրն ա, որի համար հանգիստ եմ։ շատ լաւ ա աշխատում։

նաեւ իմ օգտագործման համար, ու եթե խնդիր լինի առաջինը ես կիմանամ։

#մաստոդոն #ծրագիր

մարդի՜կ, ես փոխել եմ «թութ» բառը մաստոդոնի թարգմանութիւնների մէջ։ փոխարէնը օգտագործել եմ «գրառում», «հրապարակում» բառերը։ յաջորդ թարմացման ժամանակը մեզ մօտ կը փոխուի։

#թութ #թարգմանութիւն #մաստոդոն