Ich bohaterstwo nie polegało wyłącznie na tym, że sprzeciwiali się Niemcom, ale że szli pod prąd apatii społecznej, która jest obecna nawet w czasach pokoju, a co dopiero za okupacji.

https://wolnelewo.pl/zaglada-i-proznia-spoleczna/

#zagłada #polityka #historia #czarnek #propaganda #nauka #holocaust

Na samym początku koleżanka - ta, która mi tę okropność poleciła -mówiła o nawiązaniu do greckich mitów. Oczywiście mity znam, ale gdy pojawiły mi się skojarzenia, odrzuciłem je jako naciągane. Jaki tu Agamemnon, jaki Orestes, wszystko to wydawało się dodane bezmyślnie, tylko po to, by mogły nad powieścią ochać i achać snobistyczne, artystowskie środowiska. Potem jednak doszedłem do wniosku, że te nawiązania mają głębszy sens, że może i szczegóły nie do końca pasują - ale celem jest uwypuklenie przesłania.

Co ciekawe, przejrzałem potem parę recenzji (uch, aliteracja. No nic, w tutce pisanej na gorąco mi to wybaczycie) - i nigdzie nie widziałem tego, co mi się wydaje interpretacją narzucającą się sama z siebie.

Tytułowe "Łaskawe" to Erynie ścigające Orestesa. W sztuce Ajschylosa Orestes trafia pod ludzki sąd w Atenach - co niby ma być metaforą przejęcia wymierzania sprawiedliwości przez sądy, prawo, ludzi.

I teraz zobaczcie - tutaj jest dokładnie odwrotnie. Od samego początku wiemy, że głównemu bohaterowi się upiekło. Zaczyna pisać jako zamożny, szanowany obywatel i małżonek. Nigdy nie trafił pod żaden sąd.

Zupełnie jakby Littell chciał powiedzieć: ludzka sprawiedliwość zawiodła. Sądy uzurpowały sobie boskie prerogatywy i w obliczu zbrodni najstraszliwszej - okazały się bezradne. Tylko niebiosa mogą ukarać Maximiliana Aue. Jedynie własne sumienie go ściga, pchając do wyznań, samoobnażania się, rozpaczliwych prób wmówienia czytelnikowi - jestem taki sam jak Ty, Ty też byś tak postąpił.

Taka jest moja interpretacja tej powieści. Sprawiedliwość ludzi nie działa. Eksperyment trwający dwa i pół tysiąca lat nie powiódł się. Erynie, przybywajcie!

#książkodon #MastodonoweKsiążkary #littell #zagłada #holocaust #łaskawe #książka #opinia #ksiazki